ေကတ္ခန္လတ္၀င္အတိက္ညိ

Posted by nainbank

ဒံက္တာမာံေကာရတ္ – သၛ႘ေဂၜပ္ရံင္ ရာဇ၀င္ဍဳင္ေသံကုီ ဍဳင္ဗဿာကုီမၢး လိတ္ပတ္မန္ဂွ္ ေဇှာ္ေမာ၀္တဵတက္ကၜဳင္ အခိင္ကာလလံလ ကာဖာတုဲမွ လိက္ပတ္ေသံ လိက္ပတ္ဗဿာတံ မံက္ကၱဳႝေဇှာ္ေမာ၀္တဵတက္ကၜဳင္ရ။ ပႜဲေခတ္ဟရိဘုဥၨယ သုီကုႝေခတ္ဒြါရ၀တ႘ ပႜဲနန္၉ကရာဇ္ ညးတံ ရပ္စပ္သုင္ေစာဲကၜဳင္လ၀္ လိက္ပတ္မန္ကုီ  သက္သ႘ႏြံခုိင္င္ကၜဳိက္က္ရ။ လိက္ပတ္ဗဿာပၜန္ဂွ္ လဇုဲလဇ ႏူကုႝလိက္မန္ ၐုိတ္ ၆ ကၜံသှာံ ႏြံတုဲ ရပ္စပ္စကာလ၀္ အကၡရ္မန္ဖအုိတ္ရ။

၀င္ႏြံကၜဳင္ရဵသာ္၀ြံဂွ္ ဂကူမန္ပုိယ္ဗြဲမဂၜဳိင္ တီဒဿံင္ဖအုိတ္ရ။ အဓာန္ဂတေတံ ဗုီလုႝေသၢာံေဇှာ္ေမာ၀္တဵတက္ ကၜဳင္ပၜန္ဂွ္ ယ၀္ရသၵးဟုီ ဗြဲမတပ္တးမၢး တၜပညာမန္ပုိယ္ တိက္လွိင္မံင္ဏီဖုိအ္ ဟြံငၛဳဟ္ကၱဳႝဏီဖုိအ္ရ။ ဂကူမန္ပုိယ္ တၜပညာမန္ပုိယ္ ေပင္ဒဿံင္စုိတ္ကုႝ ၀င္အတိက္ မိပ္လဟိင္ဒဿံင္ကုႝ ၀င္အတိက္ကၜးကၜးရဟာ။ ဆၐုိတ္ဂၜိဳက္ဂၜာဲ ၐံက္ခဲါဒဿံင္ ကေပါတ္ေၾတံၾတဟ္ ပေကာံပေက၀္ဒဿံင္ လိက္သၜ႐ုိတ္ေၾတံၾတဟ္တုဲ ေကတ္ဒဿံင္စရာဲကုႝ ၀င္အတိက္ကၜးကၜးရဟာ။ အာဂတႏူဏံ လိက္ပတ္မန္ပုိယ္ ညံင္ရဵသာ္လုႝ ေသၢာံေဇှာ္ေမာ၀္တဵတက္ကၜဳင္မာန္ေရာဂွ္ ညးမဒုင္လ၀္ယဿဳ တၜပညာမန္တံ သၵးပတိတ္ညာဏ္ သၵးပတိတ္ျဇဟတ္ သၵးလြ႘ပရာေထက္ရ။

ဂကူမန္ပုိယ္ဂွ္ ကၜာဂကူဗဿာ ဂကူေသံတံ ဟြံေဇှာ္ေမာ၀္တဵတက္ကၜဳင္ အခိင္ကာလလံလကာဖာေတံ ႏြံကၜဳင္ကုႝ နန္ ႏြံကၜဳင္ကုႝ လိက္ပတ္တုဲ အလုံမြဲဂကူ စရာဲလႈင္ကၜဳင္ေကြံရ။ စုိပ္ကာလမန္ပုိယ္ နန္လုီ ဍဳင္ေကၜံအာပၜန္ေလ၀္ ဂကူဗဿာတံ သုင္ေစာဲကၜဳင္ လိက္ပတ္မန္ ပႜဲနန္၉ကရာဇ္ေဍံတံပၜန္တုဲ ကာလလိက္ဗဿာ ႐ုိဟ္ကှက္ခုိင္ကၜဳိက္ကၜဳင္ဂွ္ ဗဿာတံ ထေ၀င္ေထာံ လိက္ပတ္မန္တုဲ စကာရပ္စပ္ကၜဳင္ လိက္ေဍံတံ ဒုႝတၛဲဏံရ။ စုိပ္လက္ထက္ ဟံသာ၀တ႘ဂွ္ လိက္ပတ္မန္ ကေလင္ရာင္ဆာဲကၜဳင္ပၜန္တုဲ သဿိင္ဓမၼေစတ႘ ပကင္ရင္ သၜဳင္ပတုိန္ ကဆံင္လိက္ပတ္မန္ ဒုႝကုႝစုိပ္အေထာတ္ေကှာတ္ရ။

စႏူကာလ သဿိင္ဗဿာအံင္ေဇယ် ဇှးဂြံဍဳင္မန္ဟံသာ၀တ႘တုဲ ဂကူမန္တံေလ၀္ ဍဳင္ေကၜံ လိက္ပတ္မန္ေလ၀္ ဆုတ္ယုတ္ေစွ္ကၜဳင္ ညိတုဲညိဂွ္ အခိင္လဿဳဟ္ ကဆံင္လိတ္ပတ္မန္ပုိယ္ ေသွ္ဆၐုိတ္ယုီဂြံ ဟုီဂးစမာန္ရ။ ဆက္အာဒဿံင္ အကာဲအရာ ရဵသာ္၀ြံပၜန္မၢး လိက္ပတ္မန္ပုိယ္ဂွ္ ယုီဟြံမာန္ လမ်ဳီတိတ္အာတုဲ ဘာသာမန္ပုိယ္ေလ၀္ ဒွ္အာဘာသာခ်ဳိတ္ခ်ဳိတ္မြဲ (dead language) ညံင္ရဵဘာသာပ်ဳမာန္ေရာင္ဂွ္ ဂကူမန္ပုိယ္ သၵးစြံသတိေထက္ရ။

ဂကူမန္ပုိယ္ဂွ္ ေတာ္ရံင္အာကုႝ ဂကူညးတှဟ္သၟာင္တံမၢး ပေရင္နာနာသာ္ ဂြံကၜာတြဳႝရ။ ပေရင္တုႝလြ႘စေလ၀္ ဂြံကၜာ၊ ပေရင္ဘာသာသာသနာေလ၀္ ဂြံကၜာ၊ ပေရင္လိက္ပတ္ေလ၀္ ဂြံကၜာ၊ ပေရင္ေယန္သှာင္ေလ၀္ ဂြံကၜာ၊ ဂြံလ၀္ကၜာညးတှဟ္တြဳႝရ။ ဂြံလ၀္ကၜာညးတှဟ္တုဲဂွ္ လဿဳဟ္လဇုဲအာကုႝ ညးတှဟ္တံအုိတ္ရ။ ဂကူညးတှဟ္သၟာင္တံ စုိပ္အာဂတအုိတ္ရ။

အလုႝအသ႘ဗဿာအဆက္အဆက္တံ ပႜဳႝပႜဳိက္ကၜဳင္ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံတုဲ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ဒဵတိတ္ကၜဳင္ဍဳင္ေသံဂွ္ ႐ုိဟ္လဿိဟ္ဟြံမာန္ရ။ အပႜဲေကာန္ဍဳင္အရင္ဂမၜဳိင္ မန္တံေလ၀္ ပါလုပ္တဿာဂလိုင္ရ။ ယ၀္သၵးဟီုမၢး ဂကူမန္တံ ဒဵတိတ္ကၜဳင္ဍဳင္ေသံ ကၜာအုိတ္ေလ၀္ ဒွ္မာန္ရ။ ႏူလက္ထက္ဨကရာဇ္မန္အဆက္ဆက္ေတံ ဂကူမန္တံ ဒဵတိတ္ကၜဳင္လ၀္ဍဳင္ေသံရ။ ဗြဲႀကဵဏံ ဟုိတ္ႏူပႜဲဍဳင္ဗဿာ ေကၜာန္စ၀ါတ္ခဲါေလာန္အာတုဲ ေကာန္သဿတ္မန္တံ တဿာဂလိုင္ ဒဵလုပ္ကၜဳင္ဍဳင္ေသံ ရန္တဿံေသၢာံေကၜာန္စရ။

ေကာန္ဍဳင္ဗဿာ ညးမကၜဳင္ေကၜာန္စ ပႜဲဍဳင္ေသံတံဂွ္ ဂကူမန္တံ ၐုိန္ရဒွ္ကၜာအုိတ္ရ ဟုီဂးစဟြံမာန္ကုီေလ၀္ ဟြံလဇုဲ ႏူဂကူဗဿာတံရဂွ္ ဒွ္ခ်ိဳတ္ပၜဳိတ္ရ။ ကၜာဂကူဗဿာ ဟြံကၜဳင္ေကၜာန္စ ပႜဲဍဳင္ေသံဂွ္ မန္တံ ဂြံလ၀္သဇုိင္ ပႜဲဍဳင္ေသံ ခုိင္ကၜဳိက္ဒဿံင္တဿာဂလုိင္ရ။ ကြာန္၀ကၤဂွ္ ဒွ္သက္သ႘ခုိဟ္မြဲရ။ သၟာင္ႏူဂွ္ပၜန္ ဍဳင္ၐင္ကံက္ ဍဳင္မဟာဇ်ာဲ ဍဳင္ပထုံဌာန႘ ဍဳင္ေခ်ာန္ပူရ႘ ရာတ္ပူရ႘ သုရာတ္ ဍဳင္ေဇ်င္မာဲတံဂွ္ ဂကူမန္တံ ဂြံလ၀္သဇုိင္ဖအုိတ္ရ။ လၸာ္ခမ႘သင္ကုီ လၸာ္ခရွ္ကုီ မန္တံ ဂြံလ၀္ဒှာဲ ပႜဲဍဳင္ေသံ ကၜာႏူကုႝဂကူဗဿာတံ တဿာလံရ။ ဘာမန္ေလ၀္ ႏြံပႜဲဍဳင္ေသံ တဿာဂလုိင္ရ။

ဂကူဗဿာတံ ကၜဳင္ေကၜာန္စ ပႜဲဍဳင္ေသံဂွ္ စုိပ္လက္ထက္သှာံ ၁၉၈၈ ေလာန္ကၜဳင္တုဲမွ ေဍံတံလုပ္ကၜဳင္ဂၜဳိင္ရ။ ဆဂး အခိင္လဿဳဟ္ ဂကူဗဿာတံ ၐက္ေလာန္အာ ႏူကုႝဂကူမန္တံ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ ဂကူဗဿာတံ လုပ္ကၜဳင္ေကၜာန္စ လဿိဟ္ဂၜဳိင္တုိန္ ဂၜိင္တုိန္တုဲ အခိင္လဿဳဟ္ အလုႝအသ႘ေသံတံ ဒးခ်ပ္ဖန္ဖက္ ဇေရင္သဿာကေမၜာန္ဗဿာတံ ႏြံကၜဳင္ရ။

တင္အံင္ဇှးေဇှာ္မြဲသာ္ ဂကူဗဿာတံကလိဂြံဂွ္ အခိင္လဿဳဟ္ဂွ္ ဗာန္ဍဳင္ေသံတံ ဒးဖန္ဖက္ကုႝ လိက္ဗဿာ သြက္သဿာကေမၜာန္ဗဿာတံရ။ လဿဳဟ္ သဿာကေမၜာန္ဂကူဗဿာတံ ေပၜာပ္ၾသန္ပတိတ္ၾသန္ ပႜဲဗာန္ဍဳင္ေသံ တင္အခက္အခုဲ ဟြံမြဲရ။ အတုိင္ဂြံမိင္ေကတ္လ၀္ပ႐ုိင္ ဟြံလံဏီဂွ္ အဓာန္ဂတေတံ ပႜဲဘာေသံ ဘာသာဗဿာ လိက္ဗဿာေလ၀္ ေသၢာံဗေတာန္ ႏြံဒဿံင္ကုီ ဂြံတီေကတ္ရ။ မၛးႏူဂွ္ပၜန္ ေရဒ႘ယ၀္ေသံ ဌာနဗလးရမ်ာင္ ဍဳင္ေသံတံေလ၀္ ေသၢာံဗလးကုႝ ဘာသာဗဿာ ႏြံကုီ ဂြံတီေကတ္လ၀္ပၜန္ရ။

ေကာန္ဂကူမန္ပုိယ္ ေဖ်ံလ၀္သဇုိင္ ပႜဲဍဳင္ေသံ အခိင္တဿာလံတုဲ မုညးတံ ပဒဿံင္မုေရာ။ တၜပညာမန္ပုိယ္တံဂွ္  ဂၜာဲ၀င္ပေကာံပေက၀္လိက္၀င္တုဲ ေပင္ဒဿံင္စုိတ္ ဆၐုိတ္ဏံရဟာ။ ဗုီဗုီဂကူဗဿာတံ ပတိတ္ျဇဟတ္ ဂြံစကာရပ္စပ္လိက္ဗဿာ ဘာသာဗဿာ ပႜဲဍဳင္ေသံဂွ္ မန္ပုိယ္ေလ၀္ သၵးလြ႘ပရာ ပတိတ္ျဇဟတ္ေထက္ရ။ ေကတ္စဒဿံင္ ဂုဏ္စရာဲအတိက္ကၜးကၜးဂွ္ မုေလ၀္ဂုဏ္ဖုႝဟြံမြဲရ။ ဒဒွ္ဟုိတ္ဖုႝ ပႜဲအတိက္ဂွ္ သြက္ဂြံေကတ္စဂုဏ္စရာဲေလ၀္ ဟြံေသင္၊ သြက္ဂြံေအာန္စုိတ္ေလ၀္ ဟြံေသင္ရ။ သြက္ဂြံေကတ္ခန္လၛတ္ေဟင္ ဂကူမန္ပုိယ္ သၵးတီေထက္ရ။

ဟုိတ္ဂွ္ရ တၜပညာမန္ပုိယ္ အဓာန္ဂတေတံ လိက္မန္ ဘာသာမန္ပုိယ္ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္အာ ဘာသာခ်ဳိတ္ခ်ဳိတ္မြဲ (dead language) ဂွ္ကုီ၊ ဘာသာမန္ လိက္မန္ပုိယ္ ညံင္ဂြံလ်းတဿး အၾကာဂကူညးတှဟ္သၟာင္တံကုီဂွ္ ေကတ္ခန္လၛတ္ ၀င္အတိက္တုဲ ညးညးအဲအဲ သၵးလြ႘ပရာ သၵးပတိတ္ျဇဟတ္ေထက္ရ။